Tijdens de lente van 2017 bracht het Museum voor Schone Kunsten Gent twee kunstenaars samen in het nieuw opgerichte Tekenkabinet. De tentoonstelling 'Ooggetuigen' koppelde de maatschappijkritiek van de Spaanse kunstenaar Francisco Goya (1746-1828) aan het sociale engagement van de Iraanse kunstenares Farideh Lashai (1944-2013), in een gedeelde aanklacht tegen geweld en verdrukking.
Overleven in tijden van oorlog
In 2015 verwierf het MSK een exemplaar van 'Los Desastres de la Guerra' van Francisco Goya. Deze reeks gravures over de gruwel van de oorlog ontstond tussen 1810-1820, tijdens de Spaanse onafhankelijkheidsoorlog tegen de Napoleontische bezetting. Ze werd door Goya tijdens zijn leven nooit getoond. In tijden van oorlog en onderdrukking breekt Goya expliciet met de bombastische retoriek van de klassieke schilderkunst: in de plaats van glorieuze helden toont hij gewone burgers die trachten te overleven in tijden van de oorlog. De cyclus wordt beschouwd als een universele aanklacht tegen elke vorm van geweld.
De kritische blik van Farideh Lashai
Ook de Iraanse kunstenares en schrijfster Farideh Lashai werkte in tijden van conflict en verdrukking. In haar tekeningen en prenten combineerde ze de schilderachtige landschappen van haar geboorteland met de technieken van de hedendaagse kunst. In Lashais laatste werk, 'When I Count, There Are Only You...But When I Look, There Is Only a Shadow' (2011-2013), brengt de kunstenares Goyas 'Desastres' tot leven met haar eigen videoprojecties. In haar subtiele maar tegelijk subversieve video-installaties getuigt ze van een kritische blik op de politieke situatie en de moeilijke leefomstandigheden in Iran. Het maakt haar oeuvre ook vandaag bijzonder pertinent.
Ooggetuigen: kunst en humor tegen onrecht
Met 'Ooggetuigen' toonde het MSK hoe heden en verleden intiem met elkaar verstrengeld zijn. Goya en Lashai werden bijna exact 200 jaar na elkaar geboren en waren beiden chroniqueurs van het conflict in hun land. Beiden maakten ingrijpende maatschappelijke omwentelingen mee en waren gedwongen te werkten in tijden van onderdrukking en censuur. Beiden gebruikten kunst en zelfs humor om op hun manier actie te ondernemen tegen het onrecht waarvan ze getuigen waren. Dat doen ze met uiteenlopende technieken en met hun eigen beeldtaal.
Een positieve verandering
Door het werk van deze kunstenaars in dialoog te plaatsen, wilde het MSK de bezoeker stimuleren tot de positieve verandering van de hedendaagse maatschappij door een beter begrip van het verleden. Die boodschap blijkt tweehonderd jaar na 'Los Desastres' nog steeds actueel, als we kijken naar de talloze conflictsituaties waarmee de wereld de voorbije jaren opnieuw geconfronteerd werd…