Naar aanleiding van het 20-jarig bestaan van het S.M.A.K. keren drie iconische werken in 2019 tijdelijk terug naar de plaats waar het intussen bijna 45 jaar geleden allemaal begon. De presentatie kadert in 'Heen & terug', een langlopend traject van het MSK en het S.M.A.K. waarin we de historische verbondenheid tussen beide musea belichten en actualiseren.
Parallel met deze opstelling toont het MSK een nieuw ensemble verborgen parels uit de eigen rijke tekeningencollectie, met publiekslievelingen als James Ensor, George Minne, Léon Spilliaert, Gustave Van de Woestyne en Frits Van den Berghe.
Hedendaagse kunstgeschiedenis
Dankzij een groep vooruitstrevende kunstliefhebbers werd in 1975, in de bovenste zalen van het Museum voor Schone Kunsten Gent (MSK), een autonoom Museum voor Hedendaagse Kunst ingericht met Jan Hoet (1936-2014) als eerste conservator. Met voor Vlaanderen nooit geziene tentoonstellingen schreef hij hier tot 1999 hedendaagse kunstgeschiedenis. Sinds de oprichting van het Museum van Hedendaagse Kunst werd eveneens geijverd voor een eigen museumgebouw. Een wens die in 1999 waarheid werd met de opening van het S.M.A.K. in 1999.
Drie sleutelwerken opnieuw in het MSK
'The Aeromodeller' van Panamarenko (°1940) en 'Wirtschaftswerte' van Joseph Beuys (1921-1986) maakten in 1980 deel uit van de op dat moment uiterst actuele en pertinente overzichtstentoonstelling 'Kunst in Europa na ’68'. 'Le Décor et son double' van Daniel Buren (°1938) was in 1986 het enige werk uit de spraakmakende tentoonstelling 'Chambres d’amis' dat niet alleen in de stad maar ook in het museum zelf aanwezig was. Nog tot de herfst van 2019 zijn deze drie kunstwerken opnieuw te zien in de zalen van het MSK.
Joseph Beuys, 'Wirtschaftswerte' (1980)
Eén van de wonden die volgens Joseph Beuys geheeld moet worden is van historische aard: de tweedeling van Duitsland en van de Westerse wereld als gevolg van de Tweede Wereldoorlog. 'Wirtschaftswerte' is in dit verband Beuys’ meest politieke werk.
Het bestaat uit metalen rekken met daarop levensmiddelen uit de DDR. De soberheid van de papieren of kartonnen verpakking staat in schril contrast met dezelfde producten uit het Westen, die zichzelf in de kapitalistische supermarkten met hun schreeuwlelijke kleuren liggen aan te prijzen.
De inhoud en de voedingswaarde van deze producten uit het communistische Oosten is exact dezelfde als deze uit de Westerse kapitalistische wereld en toch zien ze er veel schraler, minder vers en minder voedzaam uit. De manier waarop etenswaren verpakt en gepresenteerd worden hebben wel duidelijk een invloed op de consumptie.
Daniël Buren, 'Le Décor et son double', 1986 & 2011
In 1986 was de Stad Gent het decor van een unieke tentoonstelling, 'Chambres d’amis', waarbij meer dan vijftig bewoners hun woning hadden opengesteld voor een hedendaagse kunstenaar. Daniel Buren koos in de buurt van de Coupure voor de gastenkamer van zijn vrienden, de verzamelaars Annick en Anton Herbert. Op de bovenste helft van de muren van de logeerkamer werd volgens een diagonale scheidingslijn zijn kenmerkende ‘outil visuel’ aangebracht op wit en fuchsia gestreept papier.
Aangezien dit werk in privévertrekken gerealiseerd was en niet door het publiek bezocht kon worden – wat in tegenstrijd was met het opzet van de tentoonstelling – werd een kopie van deze logeerkamer opgesteld in de toenmalige tapijtenzaal, het huidige Forum, van het MSK. Met dit verschil dat zijn ‘outil visuel’ in dezelfde kleur en volgens dezelfde diagonale scheidingslijn op de muur werd aangebracht, maar dit maal op de onderste helft in plaats van op de bovenste, waardoor beide versies van 'Le Décor et son double' elkaar perfect aanvulden.
Panamarenko, 'The Aeromodeller', 1969-1971
In zijn vroege vliegmachines die met mankracht worden aangedreven, exploiteert Panamarenko de ergonomische relatie tussen de mens en de machine. Samen vormen ze een organisch geheel. Zijn poëtische sculpturen staan in schril contrast met de hedendaagse technologie waarmee de mens vandaag naar de sterren reist. Het lijkt erop alsof de kunstenaar de uitvinding van het vliegtuig nog eens wil overdoen. Hiervoor kijkt hij naar vogels, insecten en voorhistorische creaturen.
Voor zijn op een archaïsche manier gerealiseerde sculpturen gebruikt Panamarenko uiterst fragiele materialen. Hierdoor herinnert hij er ons aan dat ook de meest gesofisticeerde technologie uiterst kwetsbaar is. De naam van het luchtschip, 'The Aeromodeller', werd verzonnen door collega kunstenaar Richard Long (°1945). Hij verwijst hierbij zowel naar de kunstenaar als naar het gelijknamig tijdschrift van vliegtuigmodelbouwers, dat in de jaren 1940 werd opgericht en vandaag nog steeds wordt uitgegeven.