De Italiaanse kunstenaar Medardo Rosso (1858-1928) is zonder twijfel de absolute pionier van de 20ste-eeuwse sculptuur. Op het snijpunt van twee eeuwen groeit Rosso uit tot een voorloper voor de futuristen en beïnvloedt hij de libertaire artistieke ontwikkelingen van de jaren 1960.
De tentoonstelling in het Museum voor Schone Kunsten Gent belichtte de bijzondere ontwikkeling van zijn oeuvre en haalde - voor het eerst sinds 1909 - één van de belangrijkste kunstenaars uit de late 19de en vroege 20ste eeuw naar België.
Op zoek naar de grenzen van de materie
De tentoonstelling focust op het complexe creatieve proces waarmee Rosso’s sculpturen tot stand kwamen. De rode draad hierin is de manier waarop hij de uiterste grenzen van vorm en materialiteit opzoekt, en daarbij eindeloos varieert op eigen werk.
Rosso is geen beeldhouwer in de klassieke betekenis van het woord. Hij werkt niet in hout of steen, maar boetseert in zachte materialen als klei en was. Deze laten hem toe om efemere visuele effecten en subtiele vormen te bereiken. Steeds opnieuw bestudeert hij vroeger werk in detail en maakt hij er variaties op, met afwijkende vormen of in nieuwe materialen.
In zijn kunst tracht Rosso niet alleen het vluchtige moment te vatten, maar verwerkt hij ook universele ideeën als verwaarlozing en hulpeloosheid, armoede en onschuld. Zijn werk vormt als het ware de abstrahering van deze concepten. Rosso dramatiseert het moment niet, maar capteert het, verlengt het en ontdoet het uiteindelijk in zijn foto’s zelfs van elke materiële omgeving. Bepaalde zijden van zijn beelden werkt hij uit, andere niet, en hij experimenteert met de plaats van kunstwerken in de ruimte. Zo leidt hij de kijker doelbewust in diens waarneming van de sculptuur.
Het werkproces van de kunstenaar tastbaar gemaakt
De tentoonstelling gaat dieper in op de verschillende concepten waarmee Rosso doorheen zijn oeuvre aan de slag gaat: zijn strijd met het medium, zijn overtuiging dat licht de essentie vormt in de waarneming van een kunstwerk, zijn opinie over de plaats van sculptuur in de ruimte, zijn aanvoelen van het belang van de omgeving, de waarde die hij hecht aan het gezichtspunt van de kijker, en zijn interesse voor het beeld en zijn lumineuze kwaliteiten.
Of in zijn eigen woorden: "In de ruimte bezit niets materie, omdat alles ruimte en bijgevolg alles verbonden is."
Beeldhouwer en fotograaf
Dit principe brengt Rosso van de sculptuur naar de fotografie. Hij fotografeert zijn eigen werk in zijn atelier, verandert de achtergronden van de foto’s, past hun kadrering aan en laat zo de vormen van zijn beelden vervagen en opgaan in de ruimte.
Beeldhouwkunst en het kijken ernaar zijn voor Rosso onlosmakelijk met elkaar verweven, en fotografie wordt de ultieme verschuiving van het gezichtspunt van de kijker. Het laat hem toe zijn gedroomde doel te bereiken: de dematerialisatie van de vorm. Meteen onderkent hij daarmee ook de autonomie van fotografie als artistiek medium.
Uitzonderlijke tentoonstelling in Gent
Met zijn open, spatiale en interactieve kijk op beeldhouwkunst en met zijn holistische blik op het artistieke creatieproces, oversteeg Medardo Rosso de kunst van zijn tijd. In de handen van de kunstenaar bewegen sculptuur, tekeningen en fotografie samen in de richting van de dematerialisatie. Dit levert echter uitermate kwetsbare sculpturen op die slechts met grote uitzondering hun bewaarplaatsen kunnen verlaten.
De indrukwekkende collectie kunstwerken uit openbare en private verzamelingen in heel Europa die het MSK naar Gent wist te brengen, maakte de overzichtstentoonstelling dan ook tot een absolute buitenkans om het oeuvre van deze pionier van de moderne sculptuur van dichtbij te bewonderen. Zelden kwam zoveel werk van deze internationaal geroemde, maar in België onterecht vergeten meester samen in één tentoonstelling.