AI-pilootproject in het MSK: praat eens met een schilderij

Wat is AI is en wat maak het vandaag allemaal mogelijk?

Dennis (LMLM): Artificiële intelligentie is de wetenschap die menselijke intelligentie zo goed mogelijk probeert na te bootsen. Wij houden ons specifiek bezig met een subcategorie daarvan: machine learning. Doorgaans wordt software zo geprogrammeerd om ‘als-dan’ zaken te herkennen. Bijvoorbeeld: hoe herken je een auto? Als het vier deuren, een venster, vier wielen en een motor heeft, dan is het een auto. Bij machine learning reik je 10.000 foto’s van een auto aan en leert de software zelf hoe een auto eruit ziet.

Zijn die data altijd beelden?

Dennis (LMLM): Hier sprak ik over beelden maar het kan bijvoorbeeld ook een tekst of audio zijn.

Dries (LMLM): Er zijn ontelbare AI toepassingen. Sommigen gebruiken cijfermateriaal, andere codes, beelden of tekst afhankelijk van waarvoor je de AI wil inzetten. Onze toepassing draait volledig rond tekst. De machine simuleert taal en gesprekken, beelden kunnen we er niet mee genereren.

Kan je enkele voorbeelden geven waarvoor AI vandaag allemaal gebruikt wordt?

Dries (LMLM): Er is natuurlijk heel wat AI voor alles wat te maken heeft met tekst, zoals het welgekende ChatGPT.

Dennis (LMLM): AI heeft eigenlijk een enorm toepassingsgebied: van medische beeldvorming waar AI soms details ziet die het menselijke oog mist tot AlphaGo die grootmeesters naar huis speelt in het bordspel GO.

Dries (LMLM): En ook voor het genereren van beelden natuurlijk, dat is het eerste waar mensen aan denken bij AI. In het begin zag dat er allemaal wat weird uit maar intussen kende het een drastische vooruitgang.

Voor het MSK brengen jullie ‘schilderijen tot leven’? Hoe moet ik mij dat voorstellen?

Dries (LMLM): Met Lean Mean Learning Machine proberen wij verschillende soorten toepassingen uit te denken. Het idee voor de ‘conversational AI’, een toepassing waarbij je organisch in dialoog kan gaan, hadden we al een tijdje. We dachten vervolgens na waarvoor dit allemaal zou kunnen ingezet worden. We hebben persoonlijk een hekel aan audioguides en vroegen ons af of er geen manier was om die informatie te kunnen raadplegen zonder naar een audiobestand van vijf minuten te moeten luisteren.

Madelein (MSK): Wij zijn wél fan van audioguides (lacht) maar zijn ook steeds op zoek naar andere en laagdrempelige manieren om informatie over te brengen in het museum. AI stond al op onze radar en Dries en Dennis zijn op het juiste moment komen aankloppen.

Dries (LMLM): AI en vooral de beeldvorming rond AI en de impact ervan op kunst, is een moeilijk debat. Ik vind het heel fijn dat het MSK voorbij dat debat heeft kunnen kijken en beseft dat AI een rol kan spelen om kunst te ondersteunen, in plaats van het te produceren. Algemeen merk ik binnen het museumcircuit nog een terughoudendheid. We hopen met dit project te kunnen aantonen dat er wel een plaats voor AI in musea kan zijn die de artistieke waarde van de werken niet in het gedrang breng maar net versterkt en ontsluit.

Madelein (MSK): AI is al onoverkomelijk en overal aanwezig, we gaan het niet kunnen tegenhouden dat het een plaats krijgt in musea. Daarom is het beter om nu al mee te denken hoe je het wel een juiste plaats in een museum kan geven.

Jullie kozen voor deze twee werken uit de collectie, het 19^de eeuwse De veestal van Jenny Montigny’s en het begin 20^ste eeuwse Zittende vrouw bij het venster van Rik Wouters. Waarom deze werken?

Madelein (MSK): Dit was mijn selectie. Het zijn werken die zich op een geschikte locatie bevinden in het museum én werken van vrouwen of waarin vrouwen voorkomen. Het biedt de kans om twee keer een vrouw aan het woord te laten en dat vind ik belangrijk in een museum dat niet zoveel werken van vrouwelijke kunstenaars in zijn bezit heeft.

Dennis (LMLM): Het zijn ook menselijke figuren. Het is voor een bezoeker logischer om tegen een vrouw te praten dan tegen een sneeuwlandschap of een abstract schilderij (lacht).

Op welke informatie baseerden jullie je voor toepassing?

Dries (LMLM): De ‘prompt’, de informatie die je aan de AI bezorgt in functie van de antwoorden, is een korte samenvatting van de informatie die wij het meest belangrijk vonden: wat staat er op het schilderij, wie heeft het gemaakt? Dat was ongeveer 1 pagina tekst. Over de bredere historische context hebben we weinig meegeven, dat is iets wat de software zelf genereert.

Wat bedoel je met de bredere historische context?

Dennis (LMLM): Bij Jenny Montigny gaat dat over de context van de arbeiders en landbouwers in de 19^de eeuw. We vermelden de eeuw, de juiste locatie en het begin van de industrialisatie in één zin en de software kan hierop verder extrapoleren.

Dries (LMLM): Je kan dan nog altijd veel vragen stellen aan de AI die hier niet in vervat zitten. Vragen als ‘welke naam zou je geven aan de koe achter jou’, ‘wat is je lievelingseten’ of ‘wat is je lievelingskleur’ beantwoordt de vrouw op het schilderij ook.

Hebben jullie nog andere projecten met conversational AI?

Dennis (LMLM): Voor een ander testproject hebben we een negentigjarige vrouw geprogrammeerd met dementie waarmee verpleegkundigen in opleiding gesprekken kunnen oefenen. Zo moet de docent zelf niet meer in gesprek met de student en wordt de evaluatie daarenboven ook objectiever. En met de VDAB hebben we gekeken hoe je de AI kan inzetten voor het oefenen van sollicitatiegesprekken. Mensen dagen vaak niet op omdat ze zenuwachtig zijn, met deze technologie kunnen ze hun gesprek beter voorbereiden en trainen op het worst case scenario.

Wat echt speciaal is aan de conversationele AI, is dat je een band krijgt met de toepassing/die persoon. Als je twintig minuten aan het praten bent met Nel van Rik Wouters, vergeet je bijna dat het AI is.

Een beetje zoals in de film ‘Her’.

Dennis (LMLM): Inderdaad. Het is veel emotionelere om met iemand te spreken dan via een computer te chatten.

Wat is het grappigste antwoord dat je al van onze schilderijen kreeg?

Madelein (MSK): Iemand vroeg haar de cijfers na de komma van pi te laten opnoemen. Of toen ik op zaal was zei ze eens spontaan ‘het stinkt hier een beetje’ omdat ze in een veestal zit (lacht).

Dries (LMLM): Om mensen te stimuleren het gesprek aan te gaan, laten we de AI om de zoveel minuten iets uit zichtzelf zeggen.

Dennis (LMLM): Ik vroeg haar welk ander schilderij ze zou willen zijn en ze antwoordde Girl with a Pearl Earring.

Madelein (MSK): Dat moeten we nog aanpassen opdat ze naar een werk uit de MSK-collectie refereert (lacht).

Lees meer op de pagina van Lean Mean Learning Machine.