De kruisdraging behoort tot het latere werk van Jheronimus Bosch. In deze intrigerende compositie, waarin het gevecht tussen goed en kwaad het centrale thema vormt, lijkt elk gevoel van ruimte weggelaten. Een dynamische massa van boosaardige tronies omstuwt het hoofd van Christus. Hoewel het werk in eerste instantie chaotisch lijkt, is de opbouw van het schilderij echter strikt opgevat: het hoofd van Christus ligt precies op de kruising van twee diagonalen. De balk van het kruis vormt de ene diagonaal, met links boven de figuur van Simon van Cyrene en rechts onder de slechte moordenaar. De andere diagonaal verbindt de afdruk van het gelaat van Christus op de zweetdoek van Veronica onderaan links met de goede moordenaar bovenaan rechts die wordt belaagd door een gemene kwakzalver of farizeeër en een boosaardige monnik. Met deze laatste alludeert Bosch op het godsdienstfanatisme van zijn tijd. De groteske koppen herinneren aan de maskers die gebruikt werden tijdens de passiespelen, maar ook aan de karikaturen van Leonardo da Vinci. Het zacht gemodelleerde gelaat van Christus daarentegen drukt sereniteit uit. Hij is de Lijdende, die, door iedereen verlaten, het kwade op de wereld overwint. Die voorstelling past volledig bij het gedachtegoed van de lekenbroederschappen, waartoe ook Bosch behoorde. Hoewel het auteurschap van het schilderij ter discussie staat, blijft dit schilderij ongetwijfeld een van de meest hallucinante scheppingen uit de Westerse kunstgeschiedenis.
| Kunstenaar |
Jheronimus Bosch
Wikidata
RKD
|
|---|---|
| Titel | De kruisdraging |
| Datering | ca. 1510 - ca. 1516 |
| Periode | 16de eeuw |
| Collectie | schilderkunst AAT |
| Objectnaam | olieverfschilderijen AAT |
| Inventarisnummer | 1902-H |
| Herkomst |
schenking
De Vrienden van het Museum Gent 1902 |
| Bewaarplaats | Te zien op zaal |
| Permalink | https://mskgent.be/collection/work/data/1902-H |
| IIIF Manifest | https://imagehub.mskgent.be/iiif/3/116/manifest.json |
| Art & Architecture Thesaurus | 300055874 religieuze symboliek AAT |
|---|---|
| Trefwoorden Iconclass |
11D
Christus
Iconclass
11D3 Christus als volwassene Iconclass 11D3121 'Vera Icon', opgehouden door Veronica Iconclass 11HH(VERONICA) Veronica; mogelijke attributen: 'Sudarium' (doek met afdruk van Christus) Iconclass 31A255 houdingen en gebaren van hand en vingers Iconclass 31A25552 wijsvinger voorwaarts, iets aanwijzend, aangevend, aanduidend Iconclass 31A534 baard Iconclass 31A5341 snor Iconclass 31B62 morfologie van de gezichtsexpressie Iconclass 31B6212 naar beneden kijken Iconclass 31B6213 opzij kijken Iconclass 31B6215 gefronste wenkbrauwen Iconclass 31B6216 opgetrokken wenkbrauwen Iconclass 31B6217 gesloten ogen Iconclass 31B6232 licht geopende mond Iconclass 31B62322 grimassend, grijnzend Iconclass 31B62322(+3) grimassend (+ zijaanzicht, profiel) Iconclass 41D221 hoofddeksel Iconclass 41D221(HAT) hoofddeksel: hoed Iconclass 41D266 sieraden, juwelen Iconclass 44G5 misdadiger Iconclass 44G511 moordenaar Iconclass 45C19(SHIELD) beschermingswapens: schild Iconclass 45C221 helm Iconclass 45D313 soldaat Iconclass 57A goed en slecht gedrag, morele kwaliteiten Iconclass 73 Nieuwe Testament Iconclass 73C publieke leven van Christus: vanaf zijn doopsel tot de Passie Iconclass 73D41 de kruisdraging: de kruisdraging door Christus, alleen/met hulp van anderen (nl. Simon van Cyrene) Iconclass 73D82(CROSS) kruis ~ instrumenten van het Passieverhaal Iconclass 73D82(CROWN OF THORNS) instrumenten van het Passieverhaal (DOORNENKROON) Iconclass |
| School / Stijl | Vlaamse primitieven AAT |
| Museum van Schoone Kunsten : Catalogus ; Oude Meesters, Schilderstukken, teekeningen, plaatsneden (met geschiedkundig overzicht) / Maurice Dupuis, Georges Charles Nicolas Marie Hulin de Loo, Fritz Van Loo. - Gent : Drukkerij F. De Vos, 1938 ; Gent : Stad Gent, 1938 (p. 29) |
| Weg van woorden / Jan Flamend, Bart Ramakers. - Boutersem : De Cavalerie, 2009 (p. 43 (ill.)) |
| Hieronymus Bosch (Fonds Richard de Moor). - [s.l.] : [s.n.], [s.a.] |
| Chefs-d'oeuvre du Musée des Beaux-Arts de Gand (exposition itinérante 'Quarante chefs-d'oeuvre du Musée des Beaux-Arts de Gand' Bruxelles, Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique, 12 février - 6 mars 1949 ; Liège, 12 mars - 3 avril 1949 ; Luxembourg, 9 avril - 1 mai 1949 ; Lille, 14 mai - 12 juin 1949) / Georges Chabot, Paul Eeckhout. - Bruxelles : Editions de la Connaissance, 1949 (p. 8, nr. 4) |
| Early Netherlandish Painting / Max Julius Friedländer, Gerard Lemmens, Henri Pauwels. - Leyden : A.W. Sijthoff, 1967-1976 ; Brussels : La Connaissance, 1967-1976 (dl. 11, p. 84, nr. 82) |
| Painting and sculpture in Germany and the Netherlands : 1500 to 1600 / Gert Von der Osten, Horst Vey. - Harmondsworth-Middlesex : Penguin Books, 1969 (p. 160) |
| Jérôme Bosch et ses symboles : Essai de décryptage / Jacques Chailley. - Bruxelles : ARSLBA, 1978 (p. 290-292) |
| Bosch / Victor Manuel Nieto Alcaide. - Novara : Instituto Geografico de Agostini, 1968 (p. 378-387) |
| Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart / Ulrich Thieme, Felix Becker. - Leipzig : Verlag von Wilhelm Engelmann, 1907-1950 (dl. 4, p. 389) |
| Dialoog met Het Geschonden Beeld na 250 jaar restaureren / Roger Hendrik Marijnissen, Leopold Kockaert. - Antwerpen : Mercatorfonds, 1995 (p. 162-165 (ill.)) |
| 200 jaar verzamelen : Collectieboek Museum voor Schone Kunsten Gent / Arnout Balis, Robert Hoozee, Maximiliaan P.J. Martens, Paul Van Haute. - Gent : Ludion, 2000 (p. 267 (ill. 9)) |
| Chefs-d'oeuvre artistiques et patrimoine majeur de la Belgique / Angèle Boddaert, Yves Robert, Gian Giuseppe Simeone, Jean-Jacques Rousseau. - Tournai : La Renaissance du Livre, 2000 (p. 150-151 (ill.)) |
| Au coeur de la violence : Jérôme Bosch ; Le Portement de croix de Gand / Jean-Marie Tézé. - [s.l.]. - Nouvelles éditions Mame, 1998 (p. 25 (ill.)) |
| Spiegels van een zondig bestaan / Hans Devisscher. - Amersfoort : [s.n.] : [s.a.] (p. 17-21 (ill.)) |
| Bodewits en Maaskant tillen Bosch naar het heden / Rob Perrée. - [s.l.] : [s.n.], [s.a.] (p. 11-13) |
| Ketterij en esoterie in het werk van Jeroen Bosch / Lynda Harris. - Zeist : Uitgeverij Christofoor, 1995 (p. 135-136 (ill. 42)) |
| Bosch [1996] / Roger Hendrik Marijnissen. - Tielt : Uitgeverij Lannoo, 1996 (p. 118-119 (ill.); p. 137) |
| Hieronymus Bosch / Gary Schwartz. - New York City : Harry N. Abrams, 1997 (p. 30) |
| De wereld van Bosch / Jan Van Oudheusden, Aart Vos, Ronald Glaudemans, Jos Koldeweij, Ester Vink. - 's-Hertogenbosch : Adr. Heinen Uitgevers, 2001 (p. 155) |
| Jheronimus Bosch : alle schilderijen en tekeningen (tentoonstelling Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, 01.09 - 11.11.2001) / Jos Koldeweij, Paul Vandenbroeck, Bernard Vermet. - Rotterdam : Museum Boijmans van Beuningen, 2001 ; Gent : Nai Uitgevers, 2001 ; Amsterdam : Ludion, 2001 (p. 88, 97, 153, 162, 164, 184 (ill. 67)) |
| Hieronymus Bosch : New Insights Into His Life and Work (tentoonstelling Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, 01.09.2001-11.11.2001) / Jos Koldeweij, Bernard Vermet, Barbara Van Kooij. - Rotterdam : Museum Boijmans van Beuningen, 2001 ; Ghent : Ludion, 2001 (p. 96-101 (ill.), 102-115, 117, 207) |
| Jheronimus Bosch : De verlossing van de wereld / Paul Vandenbroeck. - Gent : Ludion, 2002 (p. 125-134, 317, 319-320) |
| Oude Meesters uit het Museum voor schone Kunsten Gent in de crypte van de Sint-Baafskathedraal. - Gent : Museum voor Schone Kunsten Gent, 2004 (s.p., cat. 8) |
| Het Museum voor Schone Kunsten Gent : een keuze uit de mooiste werken / Patrick De Rynck. - Gent : Ludion, 2007 (p. 16-17 (ill.)) |
| Museum voor Schone Kunsten Gent : Catalogus schilderkunst ; Deel I: 14de - 18de eeuw ; Deel II: 19de - 20ste eeuw / Robert Hoozee, Johan De Smet, Bruno Fornari, Ruth Monteyne. - Gent : Museum voor Schone Kunsten Gent, 2007 (dl. I, p. 17, 59 (ill.)) |
| Jheronimus Bosch : His Patrons and his Public ; 3rd International Jheronimus Bosch Conference, 's-Hertogenbosch, Jheronimus Bosch Art Center, 16-18.09.2012 / Ron Spronk, Eric De Bruyn, Matthijs Ilsink, Frances Kemp, Jos Koldeweij, Hannah Gooiker, Bernard Aikema, Herman Colenbrander, Renate Trnek. - 's-Hertogenbosch : Jheronimus Bosch Art Center, 2012 (p. 229) |
| Jalons pour une méthode critique et une histoire de l'art en Belgique / Paul Philippot. - Bruxelles : Editions la Part de l'Oeil, 2005 (p. 195 (ill.), p. 193) |
| De Wijkse Toren : Geschiedenis van de toren van de Grote Kerk in Wijk bij Duurstede (1486-2008) / Peter C. Van der Eerden, M.A. Van der Eerden-Vonk, Gerrit Berends, Elizabeth Den Hartog, Fred L. Gaasbeek, Henk D. Veldman. - Hilversum : Uitgeverij Verloren, 2008 (p. 137-138 (ill.)) |
| Beeldenstorm in Nederland en België / Henk Van Os, Raspe Jessica, Fieke Tissink. - Hilversum : Algemene Omroepvereniging Avro, 2004 (p. 41-43 (ill.)) |
| De Wijkse Toren : Geschiedenis van de toren van de Grote Kerk in Wijk bij Duurstede (1486-2008) / Peter C. Van der Eerden, M.A. Van der Eerden-Vonk, Gerrit Berends, Elizabeth Den Hartog, Fred L. Gaasbeek, Henk D. Veldman. - Hilversum : Uitgeverij Verloren, 2008 (p. 137-138 (ill. 4.29)) |
| Antwerpen - Brugge - Gent : De musea en hun kunstschatten van Van Eyck tot Magritte ; ontdek het rijke erfgoed in drie Vlaamse steden ; de Vlaamse Kunstcollectie / Geert Souvereyns, Till-Holger Borchert, Paul Vandenbroeck. - Dijon : Éditions Faton, 2007 (p. 24-25 (ill.)) |
| Of the Deep Present : Craigie Horsfield (Exhibition 'How the World Occurs' Utrecht, Centraal Museum, 28.10.2016 - 05.02.2017 ; Lugano, Museo d'Arte della Svizzera italiana, 11.03.2017 - 02.07.2017) / Craigie Horsfield, Bruno Fornari, Nancy Princenthal. - Utrecht : Centraal Museum, 2016 ; Lugano : MASI, 2016 (p. 23) |
| 'Een duizendkunstenaar in Den Bosch' : Arnold van de Laar en de Brabantse kunstwereld (1886-1974) ('Kopie versus Autonomie', tentoonstelling 's Hertogenbosch, Museum Slager, 21.02.2016 - 01.05.2016 en 'Reflecties', 's Hertogenbosch, atelier Van de Laar, 21.02.2016 - 20.03.2016) / Marga Altena, Michel Van de Laar. - 's-Hertogenbosch : Museum Slager, 2016 (p. 23) |
| Hieronymus Bosch : Painter and Draughtsman ; Technical Studies / Luuk Hoogstede, Ron Spronk, Robert G. Erdmann, Rik Klein Gotink, Matthijs Ilsink, Jos Koldeweij, Hanneke Nap, Daan Veldhuizen. - Brussel : Mercatorfonds, 2016 (p. 394-403) |
| Jheronimus Bosch : The Complete Works / Stefan Fischer. - Köln : Taschen, 2016 (p. 266) |
| el Bosco : La exposición del V Centenario (exposición Madrid, Museo nacional del Prado, 31.05 - 11.09.2016) / Pilar Silva Maroto, Eric De Bruyn, Paul Vandenbroeck, Larry Silver, Reindert L. Falkenburg, Fernando Checa Cremades. - Madrid : Museo Nacional del Prado, 2016 (p. 232, Fig.21.1 ; pp.322-323, Fig.43.1) |
| Bosch : The 5th Centenary Exhibition ( Madrid, Museo nacional del Prado, 31.05 - 11.09.2016) / Pilar Silva Maroto, Eric De Bruyn, Paul Vandenbroeck, Larry Silver, Reindert L. Falkenburg, Fernando Checa Cremades. - Madrid : Museo Nacional del Prado, 2016 (p. 232 (ill. 21.1); 322-323 (ill. 43.1)) |
| Hieronymus Bosch : Painter and Draughtsman ; Catalogue raisonné / Matthijs Ilsink, Jos Koldeweij, Ron Spronk, Luuk Hoogstede, Robert G. Erdmann, Rik Klein Gotink, Hanneke Nap, Daan Veldhuizen. - Brussel : Mercatorfonds, 2016 (p. 442-449) |
| Hieronymus Bosch und seine Bildwelt im 16. und 17. Jahrhundert (Ausstellung Berlin, Gemäldegalerie und Kupferstichkabinett der Staatlichen Museen-Preussischer Kulturbesitz, 11.11.2016 - 19.02.2017) / Stephan Kemperdick, Ina Dinter, Holm Bevers, Katrin Dyballa, Maria Zielke. - Berlin : Staatliche Museen zu Berlin, 2016 ; Petersberg : Michael Imhof Verlag, 2016 (p. 130) |
| Bosch & Bruegel : from Enemy Painting to Everyday Life / Joseph Leo Koerner. - Princeton : Princeton University Press, 2016 (p. 135) |
| Neen! de Vlaamsche Kunst is niet vulgair / Domien Roggen. - [s.l.] : [s.n.], [s.a.] (p. 102) |
| Meesterwerk : van Van Eyck tot Rubens in Detail / Till-Holger Borchert. - Tielt : Uitgeverij Lannoo, 2013 (p. 247) |
| Aftermath : Art in the Wake of World War One (exhibition London, Tate Britain, 05.06 - 23.09.2018) / Emma Chambers, Catherine Moriarty, Michael White, Simon Martin. - London : Tate Publishing, 2018 (p. 76) |
| Philippe Vandenberg : Kamikaze (Ausstellung Hamburg, Hamburger Kunsthalle, 16.11.2017 - 24.02.2018) / Brigitte Kölle, Felicity Lunn, Marek Wieczorek, Harald Falckenberg, Josephine Karg, Johannes Muselaers. - Veurne : Hannibal Publishing, 2017 (p. 27) |
| Bosch & Pitié : Agathe Pitié: Visionen des Jüngsten Gerichts = Bosch & Pitié : Agathe Pitié: Visions of the Last Judgment (Ausstellung Wien, Gemäldegalerie der Akademie der bildenden Künste, 10.12.2019 - 01.03.2021) / Julia M. Nauhaus, Klaus Speidel. - Wien : Gemäldegalerie der Akademie der bildenden Künste, 2019 (p. 26, 87, nr. 13) |
| Museum voor Schone Kunsten Gent : De collectie (tentoonstelling vanaf 21 maart 2021) / Johan De Smet, Bart Ooghe, Frederica Van Dam, Lieven Van Den Abeele, Cathérine Verleysen. - Gent : Museum voor Schone Kunsten Gent, 2021 |
| Musée des Beaux-Arts de Gand : La Collection (exposition dès le 21 mars 2021) / Johan De Smet, Bart Ooghe, Frederica Van Dam, Lieven Van Den Abeele, Cathérine Verleysen. - Gand : Musée des Beaux-Arts de Gand, 2021 |
| Rebussen, van duivels tot Bosch : 'wat baat kaars of bril, als de uil niet kijken wil' / Jos Koldeweij. - Nijmegen : Uitgeverij Vantilt, 2019 (p. 61) |
| Von Van Eyck bis Bruegel : Die frühen niederländischen Maler / Max Julius Friedländer. - Köln : Phaidon-Verlag, 1965 |
| Krasse koppen (tentoonstelling Antwerpen, KMSKA, 20.10.2023 - 24.01.2024 ; Dublin 'Turning Heads', National Gallery of Ireland, 24.02 - 26.05.2024) / Nico Van Hout, Koen Bulckens, Michael W. Kwakkelstein, Lizzie Marx, Friederike Schütt. - Antwerpen : Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, 2023 ; Veurne : Hannibal, 2023 (pp.54-55) |
| onder vrienden : 225 jaar verzamelaars rond het Museum voor Schone Kunsten Gent (tentoonstelling Gent, Museum voor Schone Kunsten Gent, 25.11.2023 - 28.04.2024) / Johan De Smet, Frederica Van Dam, Willy Van der Gucht, Manfred Sellink. - Gent : Museum voor Schone Kunsten Gent, 2023 ; Gent : De Vrienden van het Museum, 2023 (p. 55, cat. 65 (ill.)) |
| Diableries! : Les rapports de l'homme au Malin du XIIe au XVIIe siècle (exposition Namur, TreM.a – Musée des Arts anciens, 28.05-28.08.2022) / Gaylen Vankan, Julien De Vos, Thierry Depaulis, Ilja Maria Veldman, Darwin Smith. - Namur : TreM.a – Musée des Arts anciens (Namur), 2023 (p. 88 (N°65)) |
|
Heb je een vraag of wil je meer informatie over dit object? Laat het ons weten via collectie.msk@stad.gent |
